ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΥΔΡΟΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ ΚΑΙ ΑΓΩΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΔΡΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΞΙ ΟΜΟΡΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Με την υπ΄ αριθμό Ε (1999) 1540/14 – 06 – 1999 απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εγκρίθηκε η συνχρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής του έργου «Κατασκευή υδροταμιευτήρα και αγωγών για την υδροδότηση του Δήμου Αλεξανδρούπολης και έξι ομόρων κοινοτήτων», προϋπολογισμού 16.293.510,00 € και ολοκλήρωση εργασιών και δαπανών 31 – 12 – 2000.

Με την υπ' αριθμόν Ε (2004) 1759/28 – 04 – 2004 απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εγκρίθηκε η τροποποίηση της αρχικής απόφασης. Με την τροποποιητική απόφαση δόθηκαν συμπληρωματικοί πόροι ύψους 1.579.106,00 € από το Ταμείο Συνοχής περιόδου 2000 – 2006, διαφοροποιήθηκε το φυσικό αντικείμενο σε κάποιες κατηγορίες εργασιών και δόθηκε παράταση για την ολοκλήρωση του έργου. Έτσι ο εγκεκριμένος προϋπολογισμός του έργου διαμορφώθηκε σε 17.872.616,00 € και η προθεσμία για ολοκλήρωση εργασιών και δαπανών είναι μέχρι τις 30 – 06 - 2005.

Συμπληρωματικά το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Π.Δ.Ε. με το ποσό των 1.442.367,26 €.

Ιστορικό και σκοπιμότητα υλοποίησης του έργου

Την περίοδο του 1986 η ευρύτερη περιοχή της Αλεξανδρούπολης υδρευόταναπό υδρογεωτρήσεις. Η άντληση νερού για την υδροδότηση της περιοχής έχει εξαντλήσει τα αποθέματα των υπογείων υδροφόρων που δεν ανανεώνονται με τον ρυθμό που αντλούνται.

Η Δ.Ε.Υ.Α. Αλεξανδρούπολης στην προσπάθεια της να επιλύσει το υδρευτικό πρόβλημα της πόλης ανέθεσε το ίδιο έτος στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος με θέμα τις υδρογεωλογικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής του Δήμου.

Η έρευνα απέδειξε ότι τα υπόγεια νερά δεν επαρκούν για να ικανοποιήσουν τις υδρευτικές ανάγκες των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.

Έτσι προέκυψε η ανάγκη διερεύνησης της περιοχής για την κατασκευή ταμιευτήρα.

Στόχος του ταμιευτήρα είναι να λύσει το πρόβλημα της ύδρευσης της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Αλεξανδρούπολης και των όμορων κοινοτήτων τουλάχιστον για τα επόμενα 40 χρόνια.

Η αρχική μελέτη εκπονήθηκε από το μελετητικό γραφείο ΥΔΡΟ Ε.Ε.- ΚΟΜΗΣ – ΛΑΓΑΡΙΑΣ – ΛΟΥΜΠΙΕ & ΣΙΑ και τροποποιήθηκε από την ΔΕΗ Α.Ε./ΔΑΥΕ , ο οποίοι ήταν και τεχνικοί σύμβουλοι του έργου.

Κριτήρια επιλογής θέσης του υδροταμιευτήρα

• Μορφολογία εδάφους:Η επιλογή της θέσης στον χείμαρρο έγινε με δεδομένο ότι μπορεί να ικανοποιήσει τις προβλεπόμενες ανάγκες.
• Γεωλογικά :Με μορφολογικά κριτήρια επιλέχθηκε η πιο οικονομικά συμφέρουσα θέση για την κατασκευή του φράγματος, χωρίς γεωλογικά προβλήματα και με θέση θεμελίωσης του άξονα να δομείται από ασβεστόλιθους έντονα καρστικοποιημένους.
• Υδρολογικά στοιχεία – Παροχές πλημμύρας:Υπολογίσθηκε ο συνολικός ετήσιος όγκος βροχής για την λεκάνη απορροής, η εξατμισοδιαπνοή και κατείσδυση και η μέση τιμή πλημμυρικής παροχής.
• Κοινωνικά – Οικονομικά : Θεωρώντας ότι οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις είναι ένας πνεύμονας οικονομικής ανακούφισης για τους κατοίκους της γύρω περιοχής λήφθηκε υπ ΄όψιν η κατασκευή των σύνδρομων έργων να μην δημιουργεί έντονα προβλήματα από την κατάκλιση των υδάτων σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, οικισμούς, εγκαταστάσεις.
• Φερτές ύλες: Εξ αιτίας του γεωλογικού υλικού που δομείται η περιοχή ( συμπαγές και δύσκολα αποσαθρούμενο) η στερεοπαροχή της λεκάνης απορροής εκτιμάται σε 200 μ³/Km^{2 ,} με αυτήν την παροχή ο νεκρός όγκος του φράγματος για διάρκεια ζωής 40 χρόνων εκτιμάται σε 800.000 μ³.

Αξιολόγηση θέσης του φράγματος

    Σαν πλεονεκτήματα αναφέρονται:

1. Ο μικρός όγκος υλικών κατασκευής φράγματος
2. Κατάλληλη θέση υπερχειλιστή στο δεξίο αντέρεισμα
3. Τα υγιή αντερείσματα
4. Η σχετική απουσία καλλιεργήσιμων εδαφών
5. Η παροχετευτικότητα του υπερχειλιστή στο δεξιό αντέρεισμα
6. Η άνετη εξασφάλιση του απαιτούμενου όγκου νερού.

Ζώνες προστασίας

Το έργο ( φράγμα, λεκάνη κατάκλυσης, αγωγοί μεταφοράς, διυλιστήριο και ταχυδιυλιστήρια) δεν βρίσκονται σε περιοχή που να έχει χαρακτηριστεί σαν ζώνη προστασίας.

Πρέπει βέβαια να αναφερθεί ότι νότια σε απόσταση 17 χιλιομέτρων από την λεκάνη κατάκλυσης βρίσκεται το Δέλτα του ποταμού Έβρου και βορειοανατολικά σε απόσταση 14 χιλιομέτρων η υπό προστασία περιοχή του Δάσους της Δαδιάς.

Στόχους που εξυπηρετεί το έργο

Το κατασκευασθέν έργο χρηματοδοτήθηκε από το Ταμείο Συνοχής εξασφαλίζοντας την επαρκή υδροδότηση του Δήμου Αλεξανδρούπολης και των έξι όμορων κοινοτήτων, καθιστώντας το έργο μια σημαντική υποδομή της Θράκης με κοινωνικοοικονομική αξία.

Ο στόχος του έργου είναι η εξυπηρέτηση των υδρευτικών αναγκών του πληθυσμού της πόλης της Αλεξανδρούπολης και της Δημοτικής Ενότητας Τραϊανούπολης για την προσεχή 40ετία. Σύμφωνα με τις προβλέψεις ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός θα ανέλθει σε 85.000 χιλιάδες άτομα περίπου, με ημερήσια κατανάλωση νερού 18.700 κυβικά νερά ημερησίως.

Ειδικότερα οι στόχοι του κατασκευασμένου και εν λειτουργία έργου περιλαμβάνουν τα εξής:

1. Κάλυψη των υδρευτικών αναγκών του σημερινού και μελλοντικού πληθυσμού της πόλης της Αλεξανδρούπολης και των οικισμών Λουτρού, Νίψας, Δωρικού, Άνθείας – Αρίστεινου καθώς και Αγνάντιας που εξυπηρετούνταν ανεπαρκώς από γεωτρήσεις. Υπενθυμίζεται ότι οι Υδρολογικές Μελέτες της ευρύτερης περιοχής Αλεξανδρούπολης απέδειξαν την αναγκαιότητα κατασκευής του έργου ως μοναδική λύση του προβλήματος υδροδότησης της περιοχής.
2. Παροχή νερού ποιοτικά καλύτερο και σε επαρκή ποσότητα στους κατοίκους της περιοχής.
3. Βελτίωση και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και γενικότερα της ευημερίας των κατοίκων της περιοχής.
4. Οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της ειδικά ευαίσθητης αυτής περιοχής της χώρας μας, καθώς επίσης και βελτίωση των οικονομικών δυνατοτήτων της περιοχής.
5. Σημαντική συμβολή στην προσπάθεια διατήρησης του πληθυσμού στην ακριτική αυτή περιοχή και την αποκατάσταση της δημογραφικής εξέλιξης.
6. Ο εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα της ευρύτερης περιοχής που λόγο της εντατικής χρησιμοποίησης του από τις υφιστάμενες γεωτρήσεις τον εξασθένισαν σημαντικά.
7. Σταθερή τιμολογιακή πολιτική διαχείρισης του νερού προς όφελος των κατοίκων της περιοχής.
8. Οικοτουριστική ανάπτυξη στην περιοχή της λίμνης, με προσέλκυση κεφαλαίων για την δημιουργία εγκαταστάσεων αναψυχής και κατά επέκταση δημιουργία θέσεων εργασίας.

Προβλεπόμενες εξελίξεις

Για τον υπολογισμό των υδρευτικών αναγκών της πόλης της Αλεξανδρούπολης και της Δημοτικής Ενότητας Τραϊανούπολης που υδρεύονται από το φράγμα έγινε εκτίμηση της μελλοντικής εξέλιξης του πληθυσμού, η οποία στηρίχθηκε στα στοιχεία της απογραφής της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.

Σημειώνεται ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού κατά την πρώτη 20ετία από την έναρξη λειτουργίας του έργου ανέρχεται σε 1,50 % περίπου, ενώ κατά την δεύτερη 20ετία δεν διαφαίνεται να μειωθεί επειδή ακριβώς είναι εξασφαλισμένο μέσου του έργου η επαρκή υδροδότηση των κατοίκων.

Κοινωνικοοικονομική αξιολόγηση

Το μείζον έργο του φράγματος συμβάλλει επίσης στην οικονομικοκοινωνική ανάπτυξη της ευαίσθητης ακριτικής περιοχής καθώς επίσης και στην αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων.

Σημαντική είναι επίσης και η συμβολή του στην προσπάθεια διατήρησης ακόμη και της αύξησης του πληθυσμού αφού προσφέρει από τα πολυτιμότερα αγαθά για τον άνθρωπο – το νερό -.

Στην κοινωνική του διάσταση το έργο συμβάλλει στην βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών παρέχοντας επάρκεια νερού καλύτερης ποιότητας. Αυτό έχει ως συνέπεια την καλή διατήρηση των οικιακών συσκευών και άρα την οικονομία.

Περιβαλλοντική αξία του έργου.

Η κατασκευή του φράγματος δημιούργησε μία λίμνη αλλάζοντας το ορεινό τοπίο αλλά και την πεδινή ζώνη , προσφέροντας πόσιμο νερό στην ευρύτερη περιοχή και συμβάλλοντας θετικά στην αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων.

Η οικολογική αξία της περιοχής της λίμνης έγκειται πλέον στο έντονο ανάγλυφο, δημιουργώντας ποικιλία τοπίου, η οποία με την σειρά της συντηρεί μεγάλη ποικιλία μικροοικοσυστημάτων, χλωρίδας και πανίδας..

Επίσης οι επιπτώσεις στο περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής ,που ενδεχομένως θα προκύψουν από την κατασκευή του έργου, λόγω της υδατικής διαφοροποίησης του υφιστάμενου χειμάρρου είναι ασήμαντη ποσότητα εάν ληφθεί υπόψιν η ποσότητα νερών που καταλήγει στην περιοχή της Δράνας και της λίμνης Αβγανών μέσω του Σαραντάμετρου.

Επισημαίνουμε ότι το Βαθύ Ρέμμα (σε περιοχή του χείμαρρου κατασκευής του φράγματος) έχει περιοδική ροή που σταματά το καλοκαίρι.

Η κύρια τροφοδοσία του Δέλτα του Έβρου γίνεται από την δημιουργία υφάλμυρης ζώνης με νερά που προέρχονται από τον ποταμό Έβρο.

Διαχείριση του έργου.

• Μελέτη και υλοποίηση διαχειριστικών σχεδίων για την προστασία και διατήρηση της λίμνης αποκλειστικά και μόνο για υδρευτικούς λόγους.
• Πρόγραμμα παρακολούθησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων οι οποίες επηρεάζουν τη Λίμνη.
• Ενημέρωση , ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση σε περιβαλλοντικά θέματα.
• Παρακολούθηση ποιότητας του νερού.
• Τροφοδοσία νερού στον χείμαρρο μέσω της περιβαλλοντικής παροχής κατά την διάρκεια της ξηράς εποχής.

Μελλοντικές δράσεις υποδομής - προτάσεις

1. Διαχείριση της λίμνης μέσω διαχειριστικού σχεδίου για την προστασία του οικοσυστήματος της ευρύτερης περιοχής .
2. Διαχειριστικό σχέδιο βελτίωσης του οικοσυστήματος της λίμνης.
3. Διαχειριστικό σχέδιο για την δημιουργία ενδοδασικής συνθήκης για αρκετά είδη χλωρίδα και πανίδας.

Οι προτάσεις των διαχειριστικών σχεδίων αποτελούν περιβαλλοντικό εργαλείο για την αειφόρο διαχείριση της περιοχής..

Τεχνικά – γεωμετρικά χαρακτηριστικά του έργου.

Επιλογή του τύπου του φράγματος

Τα κυριότερα κριτήρια επιλογής τύπου φράγματος είναι η τοπογραφία της περιοχής, η ποιότητα του εδάφους, η επάρκεια υλικών και η σεισμικότητα της περιοχής.

Επιλέχθηκε ο τύπος του χωμάτινου φράγματος όσον αφορά το υλικό κατασκευής. Το χωμάτινο φράγμα αποτελεί στη χώρα μας τον οικονομικότερο τύπο λόγω ύπαρξης κατάλληλων υλικών, έχει το πλεονέκτημα της απλής σχετικά κατασκευής που καλύπτεται από το υπάρχον κατασκευαστικό δυναμικό. Ο τύπος αυτός επιλέχθηκε μετά από τα στοιχεία που προέκυψαν από τις γεωλογικές και γεωτεχνικές μελέτες.

• Φράγμα

Η θέση του φράγματος βρίσκεται 35 χιλ. Β της Αλεξανδρούπολης στην περιοχή Διπόταμος του χειμάρρου Λουτρού. Η λεκάνη απορροής έχει έκταση 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα, εντός της λεκάνης απορροής βρίσκονται οι οικισμοί της Αισύμης και της Λεπτοκαρύας. Η λεκάνη κατάκλισης 13.500.000 μ3 νερού και το φράγμα βρίσκονται στα διοικητικά όρια του Δήμου Αλεξ/πολης.

Στάθμη στέψης φράγματος : +165,00

Στάθμη υπερχειλιστή : +160,60

Ύψος φράγματος : 43,10 μ

Μήκος στέψης : 212,14 μ

Πλάτος στέψης : 8,00 μ

Κλίσεις πρανών

Ανάντη : 1: 3,00

Κατάντη : 1: 2,75

Επιφάνεια λεκάνης κατάκλισης : 1.100 στρέμματα

Όγκος ταμιευτήρα : 13.500.000,00 μ3

Στάθμη υδροληψίας : + 141,50 μ

Περίμετρος λίμνης : 20.000,00 μ

Λεκάνη απορροής : 100 τετραγωνικά χιλιομ.

Επιλογή αγωγού μεταφοράς

Από τη θέση του φράγματος ξεκινά αγωγός μεταφοράς που διοχετεύει το νερό στην πόλη της Αλεξ/πολης. Ο αγωγός ακολουθεί πορεία δίπλα στην κοίτη του ρέματος Λουτρού , κινείται επίσης δίπλα στους υπάρχοντες δρόμους όπου είναι δυνατόν, και καταλήγει στη θέση του διυλιστηρίου. 

• Αγωγός μεταφοράς

Στην πορεία του ο αγωγός διακλαδίζεται για την υδροδότηση των οικισμών Λουτρού, Άνθειας, Δωρικού, Νίψας, Αετοχωρίου, Αριστείνου και Αγνάντιας όπου κατασκευάστηκαν ταχυδιυλιστήρια σύμφωνα με των σχεδιασμό του έργου.

Διάμετρος αγωγού : Φ600

Μήκος κεντρικού αγωγού : 36100, 00 μ

Υλικό κατασκευής : Ελατός χυτοσίδηρος

    Κατά μήκος υπάρχουν αεροεξαγωγοί, δικλείδες ελέγχου, δικλείδες καθαρισμού, αντιπληγματικές βαλβίδες, όλα εντός επισκέψιμων φρεατίων.

• Διυλιστήριο πόσιμου ύδατος

Η θέση των εγκαταστάσεων κατεργασίας νερού βρίσκεται στην Δημοτική έκταση ΒΟΡΙΑΣ, εμβαδού 35 στρεμμάτων 3200 μ βορειοδυτικά της Αλεξανδρούπολης. Στην θέση αυτή είναι εγκατεστημένη η κεντρική δεξαμενή της ΔΕΥΑ Δήμου Αλεξ/πολης.

Η μονάδα επεξεργασίας με δυνατότητα 800 μ3/ωρα νερού αποτελείται από τα εξής υποσυστήματα :

• Φρεάτιο φόρτισης
• Μονάδα επεξεργασίας
• Μονάδα εσχάρωσης
• Μονάδα μερισμού παροχής
• Μονάδα ταχείας μείξης διαλύματος θειικού αργιλίου
• Μονάδα ανάμειξης πολυηλεκτρολύτη
• Μονάδα κροκίδωσης
• Μονάδα καθίζησης
• Μονάδα διήθησης
• Μονάδα πάχυνσης
• Αντλιοστάσιο ανακυκλοφορίας υπερκείμενων υγρών παχυντού
• Αντλιοστάσιο λάσπης
• Κτίριο αφυδάτωσης
• Κτίριο χημικών
• Κτίριο ενέργειας

Ταχυδιυλιστήρια

• Οι μονάδες επεξεργασίας (5 στον αριθμό ) με δυνατότητα 36 μ3/ωρα νερού η κάθε μία, αποτελείται από τα εξής υποσυστήματα
• Υδροληψία ακατέργαστου νερού
• Έλεγχος και προσαγωγή στο ταχυδιυλιστήριο
• Χλωρίωση με υποχλωριώδες νάτριο
• Προσθήκη PAC ( η εναλλακτικά θειικού αργιλίου)
• Φίλτρανση 1^ης βαθμίδας
• Προσθήκη πολυηλεκτρολύτη
• Φίλτρανση 2^ης βαθμίδας
• Μεταχλωρίωσης

Πλωτή υδροληψία μεταβλητού ύψους

Η πλωτή υδροληψία έχει κουμπώσει στον κατασκευασμένο και εν λειτουργία πύργο υδροληψίας του έργου σε απόλυτο υψόμετρο + 141,25, έτσι ώστε να είναι δυνατή η υδροληψία μεταξύ 6,00 και 12,00 μέτρων υψηλότερα της υπάρχουσας σταθερής υδροληψίας .

Υπάρχει πλωτήρας καταλλήλων διαστάσεων για την ανάρτηση και συγκράτηση στην σωστή θέση, της νέας υδροληψίας. Επί αυτού έχει τοποθετηθεί ικρίωμα κατάλληλο τόσο για τη ρύθμιση του ύψους της υδροληψίας, όσο και για τη ρύθμιση της θέσης (κεντράρισμα).

Αγκυρώσεις από σκυρόδεμα βάρους περίπου 2,0t έκαστο.

Όλες οι εργασίες τοποθέτησης της πλωτής υδροληψίας μεταβλητού ύψους για την σωστή λειτουργία και εγκατάσταση ξεκίνησαν και ολοκληρώθηκαν εν υγρό.

• Αποστρωμάτωση του υδροταμιευτήρα με ανάδευση με αέρα.

Για τη διατάραξη της στρωμάτωσης στο νερό του υδροταμιευτήρα χρησιμοποιήθηκε η τεχνική έγχυσης αέρα. Το παραπάνω σύστημα επιλέχθηκε διότι έχει μικρότερο κόστος λειτουργίας.

Το εν λόγω σύστημα περιλαμβάνει :

• Ένα συμπιεστή αέρα τοποθετημένο σε οικίσκο στην ξηρά ο οποίος παρέχει μέσω διάτρητων σωλήνων ( 3 κλάδοι ) αέρα. Οι σωλήνες είναι τοποθετημένοι πλησίον του πυθμένα της λίμνης στο πλέον βαθύ τμήμα του υδροταμιευτήρα.
• Οι φυσαλίδες αέρα με την ανύψωση τους αναγκάζουν το υπολίμνιο νερό να κινηθεί προς το επιλίμνιο. Με την κατάλληλη και επαρκή διοχέτευση ποσότητας αέρα επιτυγχάνεται η καταστροφή του θερμοκλινούς.

Όλες οι εργασίες τοποθέτησης του συστήματος ξεκίνησαν και ολοκληρώθηκαν εν υγρό.

ΕΡΓΟ: «ΕΛΕΓΧΟΣ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΑΪΑΝΟΥΠΟΛΗΣ»

Για την ορθότερη διαχείριση των υδάτων που υδρεύουν τις δύο δημοτικές ενότητες, αναπτύχθηκε ένα δίκτυο συνεχούς παρακολούθησης του υδάτινου όγκου του Υδροταμιευτήρα Αλεξανδρούπολης, τόσο των ποσοτικών όσο και των ποιοτικών παραμέτρων, που είναι σε θέση να παρέχει κάθε στιγμή χαρακτηριστική εικόνα του πόσιμου νερού του Υδροταμιευτήρα.

Ειδικότερα γίνεται συνεχής μέτρηση σε διάφορα σημεία του Υδροταμιευτήρα σημαντικών μετεωρολογικών παραμέτρων όπως:

• Βροχόπτωση
• Θερμοκρασία
• Σχετική υγρασία
• Ένταση και διεύθυνση του ανέμου

Αλλά και παραμέτρων της ποιότητας των υδάτων όπως:

• pH
• Διαλυμένο οξυγόνο
• Θολότητα
• Αγωγιμότητα / Αλατότητα
• Θερμοκρασία
• Χλωροφύλλη
• Κυανοβακτήρια

Αλλά και παραμέτρων της ποιότητας των υδάτων όπως:

Όλα τα δεδομένα από τους σταθμούς παρακολούθησης μεταδίδονται τηλεμετρικά (μέσω GPRS) στο κέντρο διαχείρισης της ΔΕΥΑΑ όπου συλλέγονται από έναν κεντρικό εξυπηρετητή, ελέγχονται και αποθηκεύονται, ενώ ταυτόχρονα θα παρουσιάζονται γραφικά σε ιστοσελίδα του Υδροταμιευτήρα Αλεξανδρούπολης.